Dinarlı Halk şairi

“GARİP” SÜLEYMAN UYSAL

Av. Yakup PEKEL

7 Ocak 2017 cumartesi günü Denizli Türk Ocağı konferans salonunda Denizli YazArBir Derneği’nin düzenlemiş olduğu şiir etkinliğinde tanıdım onu. Ayaz yanığı suratında feleğin sillesinin izleri görünüyordu. Başındaki sekiz köşe kasketi, sırtındaki ceketi, yakası pörsümüş ancak kar gibi tertemiz beyaz gömleğinin üstüne giydiği elde örülme yeşil kazağı ile tam bir köylüydü, çobandı.

O günkü şiir etkinliğine Dinar Yazar ve Şairler Derneği (DİYAŞ-DER) de misafir olarak gelmişti. Süleyman Amca da bu derneğin üyeleri ile birlikte Denizli’ye gelmiş, aramıza katılmıştı.

Onun varlığından henüz haberdar değildim.

YazArBir başkanı Sayın Abdulkadir Uslu ve DİYAŞ-DER başkanı Sayın Yaşar Sağlam’ın yaptıkları açış konuşmalarından sonra bir YazArBir’den, bir DİYAŞ-DER’den şair arkadaşlar şiirlerini okumaya başladılar.

Birkaç şairden sonra etkinliğin sunumun yapan değerli Betül Yatağan, Süleyman Uysal ismini anons etti.

Sahneye yukarıda tarif etmeye çalıştığım yetmiş yaşını devirmiş, ihtiyar, köylü, çoban kılıklı bir kişi çıktı.

Hani derler ya bir kişi bir mecliste önce kılık kıyafeti ile daha sonra düşünceleri ile kabul görür.  Ben de ne yalan söyleyeyim, Süleyman Amca’nın kılığına bakarak onu önce önemsemedim. Ancak söylediklerine biraz kulak kabarttığımda Süleyman Amca’nın içten ve güzel sözler söylediğini işittim.

Ah… bu kılık kıyafet. Günümüzün deyişi ile imaj.  Neleri atlamamıza neden oluyor.

Süleyman Amca, önce kendisinin doğup büyüdüğü, yaşamını sürdürdüğü Dinar’ın Bademli, Yelalan köyünde elinden tutup günışığına çıkaran DİYAŞ-DER başkanı emekli öğretmen Yaşar Sağlam’a teşekkür etti. Ona bu yardımından dolayı tamamını aşağıda verdiğim ÖLENE KADAR isimli şiirini okudu.

Yaşar Hocama ithaf

Bir şiir okudum çalmış dediler,

Yaşar Hocam beni bulana kadar

Şöyle bir dergiden almış dediler

Yaşar Hocam beni bulana kadar

Bu şiiri okuduktan sonra şiirlerinin kendisinin değil, Karacaoğlan’ın şiirleri olduğunu söyleyen bir edebiyat öğretmeni ile Başmakçı’da bir kahvede geçen anısını anlattı.

“Yelalan köyü Dinar’a bağlı olmasına rağmen köylüler aşağı yukarı aynı uzaklıkta olan Başmakçı ilçesine de pazara giderler. Dolayısıyla o bölgenin insanları az çok birbirini tanır. Ben de Başmakçı pazarına gitmiş, alışverişimi yapmış, bir kahvede yakın köylerden üç beş arkadaş ile sohbet etmekteydik. Benim şiir yazıp söylediğimi bilen arkadaşlar benden şiir okumamı istediler. Şair olur da şiirini okumak istemez mi. Ben de orada ezberden birkaç şiirimi okudum. Aynı kahvede beni dinleyen kılık kıyafeti düzgün, halinden öğretmen olduğu anlaşılan genç birisi yanıma yaklaşarak, “amca bu şiir senin mi?” diye sordu. Ben, şiirin kendime ait olduğunu, adımı, köyümü söyledim. Lafa karışan genç, şiirlerin Karacaoğlan’a ait olduğunu, Karacaoğlan’ın bu şiirleri 300 yıl önce söylediğini belirterek, “iyi ezberlemişsin, aferin” dediğinde fena bozuldum. Ama bozulduğumu fark ettirmedim. Ona “bu Karacaoğlan da kim ola ki” diye sordum. Genç, kendisinin edebiyat öğretmeni olduğunu ve Karacaoğlan’ın 300 yıl önce Toros yaylalarında saz çalıp şiirler okuyan bir halk şairi olduğunu söyledi.  İşte tam burada lafı gediğine oturttum ve “bu Karacaoğlan Başmakçı’ya da gelmiş midir?” diye sordum ve hemen orada aklıma geliveren BAŞMAKÇININ GÜZELLERİ isimli şiirimi okudum.”

Meşhur olur Başmakçı’nın güzeli

Salınır da iner yolda aşağı

Yanakları elma gibi kızarmış,

Sallasam düşer mi daldan aşağı

Üçer beşer gezer hepsi buralı

Kimi güler kimisi de yaralı

Gerdanında altınları sıralı

Bilezikler sarkar koldan aşağı

Kimi onbeş kimi yirmi yaşında

Görenlerin aklı kalmaz başında

Koç yiğitler dört dönüyor peşinde

Savrulur saçları belden aşağı

Süleyman’ım sen her zaman böylesin

Gören gözler Allah için söylesin

Seni seven bu dünyada neylesin

Değilsin kaymaktan baldan aşağı

Bu şiiri okuduktan sonra öğretmen yerinden kalktı. Beni anlamıştı. Ellerimi öptü, özür diledi.” diye anısını anlatmayı tamamladı.

 Ardından birkaç şiirini seslendirdi. Biz de heyecanla ve zevkle dinledik.

Bu olay Süleyman Amca’nın yüreğini burkmuştur. Öğretmen özür dilemiştir ama dolaylı yoldan da olsa kendisine hırsız ve yalancı denmesini de içine sindirememiştir.

Süleyman Uysal,  1935 yılında Dinar ilçesine bağlı Bademli köyünde doğmuştur. Halen bu köye yakın Yelalan köyünde oturmaktadır. Çiftçilik ve çobanlıkla yaşamını sürdürmüştür. İlkokul mezunudur. Ancak kitap okumayı hiç bırakmamış, adeta bir kitap kurdu gibi özellikle halk hikayeleri ile halk şairlerinin şiirlerinin yer aldığı kitapları okumuştur. Karacaoğlan’dan etkilendiği ve ona öykündüğü söylenebilir. Hatta ilk şiirlerini “Karacaoğlan der ki”  diye Karacaoğlan’ın ismini zikrederek bitirmiştir. Sayın Yaşar Sağlam ile birlikte hazırladığı “Dinarlı Halk Şairi Süleyman Uysal” isimli kitabında Sayın Raif Öztürk, şairin bunu iki nedenle yaptığını belirtiyor. Raif Öztürk’e göre birinci sebep şairin mütevaziliği idi. Kendine şair demeyi yakıştıramıyor dolayısıyla utancından ismini gizliyordu. İkinci sebep de Karacaoğlan sevgisiydi.

Süleyman Uysal daha sonra yazdığı şiirlerde Karacaoğlan mahlasını bırakmış, kendine ayrı bir mahla da seçmemiş, hep ismiyle şiirlerini sonlandırmıştır. Bazı şiirlerinde  “Süleyman” mahlası da yoktur. Süleyman mahlasını kullandığı şiirlerinde kendisini daha çok “Garip Süleyman” olarak tanımlamıştır. “Dinarlı Halk Şairi Süleyman Uysal” isimli kitapta yaptığım araştırmada “Aşık Süleyman”, “Ozan Süleyman”,  “Hatip Süleyman (Garibin adıydı Hatip Süleyman)”  sıfatlarını da zaman zaman isminin önüne eklediği görülmektedir.

Süleyman Uysal her konuda şiir yazmıştır. Feleğin sillesinden, garipliğinden söz etmiştir bolca. YILLAR OLDU şiirinde feleğin kıskacının onu nasıl  kıstırdığını anlatır.

Felek beni kıskacına

Kıstıralı yıllar oldu

Dünya yükünün altına

Bastıralı yıllar oldu

Bastırıyor her dem he an

Olmadı hiç hayra yoran

Başımıza tipi boran

Estireli yıllar oldu

Dostlar benimle görüşmez

Uzatsam elim erişmez

Kader bir türlü barışmaz

Küstüreli yıllar oldu

Süleyman’ım dediğimi

Öttürmedi düdüğümü

Şöleninde yediğimi

Kusturalı yıllar oldu

Süleyman Uysal köylüdür. Köylülüğün sıkıntılarından şikayetçidir. Bunu şiirlerinde çokça dillendirmiştir. Ama o köylü olmaktan utanmaz. Asıl köylünün derdiyle dertlenmeyenler utansın der. BADEMLİ KÖYÜ’nü sever. Hasrettir ona.

Doğusunda Mağza, kuzeyinde Gür

Güzeller yatağı bademli köyü

Yüreğimi yaktı hasreti koru

Güzeller yatağı bademli köyü

Mahalle mahalle ayrılmış üçe

Dilimde tespih kalbimde hece

Görüyorum her gün rüyamda gece

Güzeller yatağı Bademli köyü

Koyunları Gökçe kırdan dolaşır

Akşam sabah çeşmelerde sulanır

Kara etekcekli kızlar salınır

Güzeller yatağı Bademli köyü

Met eyledim Bademli’ye sözüm yok

Hak bahtiyar etsin gayri gözüm yok

Yazıyorum söyleyemem sazım yok

Güzeller yatağı Bademli köyü

Şairin bu şiirinden, şiirlerini okuyup yazdığı, ancak diğer halk şairlerinde olan saz çalıp türkü söyleme yeteneğinin kendisinde olmadığını öğrenmiş bulunuyoruz.

Şairin sosyal sorunlara parmak basan, onları dillendiren şiirleri de vardır. Örneğin ormancıyla başı derde giyen köylüyü, yazdığı ORMANCI şiirinde dillendirmiştir.

Bir köye ormancı gelirse

İki büklüm olur bütün köylüler

Hele bir de kaçak odun bulursa

İki büklüm olur köylüler

Ya da  AZALIR GİDER şiirinde  olduğu gibi  trafik sorununa dikkat çekmiştir.

Trafik polisin söz tutulsa

Kazalar bir miktar azalır gider

Bu milli davaya her kes katılsa

Kazalar bir miktar azalır gider

Şair olup da güzellere methiye düzmeyen olur mu? Süleyman Uysal da güzellere şiirler yazmıştır. SEÇEBİLMELİ isimli şiiri bunlardan biridir.

Ne güzeller vardır ne kızlar vardır

El açıp göksünü açabilmeli

Kimi kardeş, bacı; kimisi yardır

Kişi sevdiğini seçebilmeli

Güzeller güzeldir ama nazlıdır

Kimi biberlidir, kimi tuzludur

Sen esmer istersin yeşil gözlüdür

Ayrı ayrı kıymet biçebilmeli

Bir güzel kişiye yararlı ise

Kişi de sevmeye kararlı ise

Sevmesi dostluğa zararlı ise

Böylesi sevgiden geçebilmeli

Güzellerin yaylada yurdu var

İçlerinde yiğiti var merdi var

Sevenlerin ayrı ayrı derdi var

Beyleriyle konup geçebilmeli

Süleyman Uysal bazı şiirlerinde Yunus olmuştur. Tanrı aşkına şiirler yazmıştır. Örneğin HEY YARADAN isimli şiirinde yaradana teslimiyet vardır.

HEY YARADAN

Hey yaradan budur senden muradım

İste huzuruna varayım yeter

Bulamadım bu dünyada aradım

Bari ahirette göreyim yeter

İster yok et beni ister var eyle

İster bu dünyayı bana dar eyle

Çıka iki gözümü kör eyle

Eşiğine yüz süreyim yeter

İster delik deşik etsin ok beni

İster dar dibinde ipe tak beni

Cehennemde cayır cayır yak beni

Nur’u Muhammed’i göreyim yeter

Ağlat beni gözlerimi yaş eyle

İster dağ başında kara taş eyle

İster viranede bir baykuş eyle

Erenler cemine gireyim yeter

Süleyman Uysal’ın şiir tekniği konusunda “Dinarlı Halk Şairi Süleyman Uysal” isimli kitapta ayrıntılı bilgi vardır. Dileyenler bu kitaptan yararlanabilir. Ancak şu kadarını söylemeden geçemeyeceğim. Süleyman Uysal’ın şiirlerinde halk şiirinin tüm özelliklerini görmek mümkündür.

Süleyman Uysal,  bir zamanlar Dinar Halk Eğitim Müdürlüğü de yapan DİYAŞ-DER başkanı emekli öğretmen Sayın Yaşar Sağlam’ın bu görevi sırasında Dinar Türk Ocağı Başkanı Gazeteci Yazar Sayın Raif Öztürk ile birlikte edebiyat dünyasına tanıtılmıştır. Şair ilk defa  6-10 Mayıs 2011 yılında Dinar’da yapılan Marsiyas Müzik festivalinde şiirlerini kalabalık bir seyirci önünde söyleme fırsatı bulmuştur. Ayrıca Dinar belediyesinin katkılarıyla Yaşar Sağlam ve Raif Öztürk’ün birlikte hazırlayıp yayınladıkları  “Dinarlı Halk Şairi Süleyman Uysal” isimli kitapla kendisi ve 158 kadar şiiri ölümsüzleşmiştir.

Şair bir vefa borcu olarak Yaşar Sağlam’a yukarıda bir dörtlüğünü belirttiğim ÖLENE KADAR isimli şiiri yazmış ve ona ithaf etmiştir.

ÖLENE KADAR

Yaşar Hocama ithaf

Bir şiir okudum çalmış dediler,

Yaşar Hocam beni bulana kadar

Şöyle bir dergiden almış dediler

Yaşar Hocam beni bulana kadar

Sabırsız insanın azdır inancı

Dinlemeyi sevmez tutar bir sancı

Bazı hırsız oldum, bazı yalancı

Yaşar Hocam beni bulana kadar

Dağlar beni sabır ile dinledi

Feryadımı kara taşlar inledi

Kimse benim arlığımı bilmedi

Yaşar Hocam beni bulana kadar

Aldı gitti beni elinde elim

Dinar’da İyaş’a ulaştı yolum

Sekiz Mayıs günü çözüldü dilim

Borçluyum Hocama ölene kadar

Şiirler okudum alkış tuttular

Süleyman’ı öyle mutlu ettiler

“Halk Şairi” diye isim taktılar

Borçluyum hocama ölene kadar

Süleyman Uysal, yörede çok sevilmektedir. Aynı köyden çıkan AŞIK ALİ TAŞ kendisine yazıp söylediği methiyesinde şairi över:

SÜLEYMAN DAYI

Bu birkaç satırı isimsiz ama büyük ozan Süleyman Dayı’ya atfen yazıyorum

Yelalan köyünde Süleyman dayı

Duyguların güzel sözlerin güzel

Aşk ateşi seni yakıp yandırmış

Alevlerin güzel korların güzel

Sevdanın elinden sen tam takırsın

Canla canan kitabı okursun

Gönül tezgahında aşkı dokursun

Kumaşların güzel bezlerin güzel

Bir mecnun olmuşsun aşkın çölünde

Leylalar yıkanır gözün selinde

Bir tek sazın eksik senin elinde

Gönül mevsimsinde yazların güzel

Yine “Dinarlı Halk Şairi Süleyman Uysal” kitabının yazarlarından Sayın Raif Öztürk de şairimize hayran kalmış, ona ÇOK ŞÜKÜR isimli bir methiye düzmüştür.

ÇOK ŞÜKÜR

Şair Süleyman Uysal’a

Aşk derdini gizli gizli yaşadın

Yetmiş altı yaşa erdin çok şükür

Yelalan köyünden güzel yurduma

İnsanlık mesajı verdin çok şükür

Her mısran bir hikmet, sözün çok güzel

Soyadın çok güzel, özün çok güzel

Kalemin, defterin, yazın çok güzel

Şiirle gönüle girdin çok şükür

Gönül dostlarının gönül hocası

Sevda şiirinin duygu hecesi

Sarıkeçili’nin Türkmen kocası

Sözünle dostluklar kurdun çok şükür

“Güzel insanlarla”la başlayıp söze

Gönül kapıları açtın sen bize

Ağzında çıkınca daha ilk dize

Nakış nakış sevgi serdin çok şükür

Sesin sözün üslubunla  özelsin

Sarıçamla, al ardıçla güzelsin

Haykır doğruları fitne azalsın

Haklının yanında durdun çok şükür

Ozan Raif sözün fazla uzatma

Aşk derdine düşenleri ağlatma

Şair Süleyman’ı sakın unutma

Can sağ iken yüzün gördün çok şükür

Bu tanıtım yazısında Şair Süleyman Uysal’dan bazen Süleyman Amca olarak söz ettim. Benden yaşça da sözce de büyük bir ustaya bu şekilde hitap etmem saygımın gereği idi.

Kendisini buradan en içten duygularımla kutluyorum. Saygıyla muhabbetle anıyorum. Yaşamında sağlık, mutluluk ve nice şiirler diliyorum.  Sıkıntılı günlerden geçtiğimiz bu tarihi anlarda onu anmak, onunla ilgili bir şeyler yazıp sizlerle paylaşmak bana da çok iyi geldi.

Süleyman Amca Anadolu’nun ta kendisidir. Selam olsun Süleyman amcaya, selam olsun Anadolu’ya.

14/02/2017 DENİZLİ

NOT: Bu yazı “Dinarlı Halk Şairi Süleyman Uysal” isimli kitaptan ve Denizli Türk Ocağı’nda 7 Ocak 2017 tarihindeki şiir dinletisi sırasında kendisinin anlatımlarından yararlanılarak yazılmıştır. Kitabın yazarları olan Sayın Yaşar Sağlam ve Sayın Raif ÖZTÜRK’e bu çalışmalarından dolayı teşekkür ediyor, sağlık ve başarılar diliyorum.